Zapraszamy na wykład Aleksandra K. Smakosza – Zielniki i herbarze (hortus siccus) okiem farmaceuty: historia, znaczenie dla nauki, technika wykonywania, który odbędzie się we wtorek 12 września o godzinie 14:00 w siedzibie Biblioteki Narodowej przy al. Niepodległości 213 w Warszawie. Wykład jest wydarzeniem towarzyszącym wystawie „Rośliny i ludzie. Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej”.

Zielnik, herbarz, hortus siccus, hortus hortus mortum – te nazwy określająkolekcje spłaszczonych, ususzonych roślin. Nie jest znana dokładna data, kiedy po raz pierwszy ludzkość postanowiła w ten sposób konserwować rośliny. Możliwe, że zwyczaj ten ma starożytną, a nawet mitologiczną proweniencję. Otóż Flora chcąc zachować bukiety kwiatów, przynoszone jej przez Zefira, miała je otaczać materiałem i suszyć. Istnieją także informacje o pielgrzymach, którzy w średniowieczu zasuszali rośliny z Ziemi Świętej jako pamiątki. Jednak powyższe przykłady nie mają natury naukowej, botaniczno-farmaceutycznej. Tego rodzaju karty zielnikowe zostały wprowadzone do nauki w XVI wieku. W Polsce najstarszym zachowanym obiektem tego typu jest praca autorstwa Paola Boccone (lata 90. XVII wieku).

Pod pojęciem herbarzy rozumie się również botaniczno-medyczne dzieła zawierające ilustracje roślin, ich opisy wraz ze sposobami zastosowania. Były one najbardziej popularne w okresie renesansu, także w Polsce.

Zielniki stały się znaczącym źródłem informacji botaniczno-farmaceutycznej dzięki działaniom Carla von Linné (1707–1778). Niektórzy określają go mianem „ojca współczesnej taksonomii”. Po skodyfikowaniu przez niego gatunków roślin i zwierząt pojawiła się potrzeba wskazania osobnika typowego, na podstawie którego dokonano pierwszego opisu. Według Międzynarodowego Kodeksu Nomenklatury Botanicznej, tego rodzaju egzemplarzem (tzw. leokotypem) jest najczęściej okaz zielnikowy lub ilustracja. Umożliwia to weryfikację, czy znaleziona przez nas roślina jest nowym gatunkiem, czy też stanowi inną formę taksonu już znanego. Ale to nie jedyna współczesna rola zielników.

Podczas wystąpienia Aleksander K. Smakosz opowie o historii zielników, ich znaczeniu dla współczesnej botaniki, fitochemii, rolnictwa, ekonomii, etc. oraz o współczesnych i historycznych metodach wykonywania tychże na potrzeby naukowe.

Aleksander K. Smakosz — magister farmacji, obecnie doktorant w Katedrze Biologii i Biotechnologii Farmaceutycznej (Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu). Naukowo zajmuje się fitochemią, etnofarmakologią historyczną, toksykologią roślin, farmakognozją substancji aromatycznych i przypraw oraz historią kulinariów. Jest również redaktorem naczelnym wydawnictwa „Pharmacopola” oraz autorem artykułów i książek z zakresu historii farmacji i kulinariów (m.in. Historia naturalna przypraw, Etnofarmakologia rogu jednorożca).

Zielniki i herbarze (hortus siccus) okiem farmaceuty: historia, znaczenie dla nauki, technika wykonywania
Wykład Aleksandra K. Smakosza
12 września (wtorek), 12:00
Biblioteka Narodowa w Warszawie
al. Niepodległości 213