05.04.2024

Jakub Fontana. Architekt króla

Piąty dzień grudnia 1765 roku to istotna data w historii Pałacu Rzeczypospolitej, znanego też jako Pałac Krasińskich. W tym dniu pałac został zakupiony przez rząd Rzeczpospolitej. Miał stać się siedzibą Komisji Skarbowej Koronnej, instytucji rządowej Korony Królestwa Polskiego I Rzeczypospolitej, powołanej przez sejm rok wcześniej. Stąd właśnie wzięła się jego druga popularna nazwa, której używamy do dziś: Pałac Rzeczypospolitej.

Aby budynek pałacu mógł służyć jako siedziba dla Komisji i innych urzędów, musiał zostać wyremontowany i odpowiednio przystosowany do nowych potrzeb. Zadanie to powierzono Jakubowi Fontanie – znanemu i cenionemu architektowi.

Fontana urodził się w roku 1710. Jego ojciec i dziadek byli polskimi budowniczymi włoskiego pochodzenia. Architekt doświadczenie zdobywał u boku ojca Józefa, najpierw jako pomocnik, a potem współpracownik. Jako dwudziestodwuletni młodzieniec został wysłany w podróż do północnych Włoch, Wiednia i do Francji, gdzie poznawał aktualne kierunki w architekturze. Gromadził tam wzorniki, z których korzystał w późniejszych latach. Od roku 1737 pracował już samodzielnie, a po śmierci ojca w 1741 roku przejął całe przedsiębiorstwo.  

Jakub Fontana realizował wiele zleceń od środowisk magnackich i klasztornych z Warszawy i okolic. Już jako nastolatek brał udział w wykończeniu detali kościoła pijarów w Łowiczu, a po latach kościoła franciszkanów przy ulicy Zakroczymskiej w Warszawie. Czterdziestoletniemu Jakubowi przypisuje się projekt jego fasady. W owym czasie zostaje zatrudniony przez marszałka wielkiego koronnego przy wielu ważnych projektach publicznych – m.in. koordynuje pomiary wszystkich nieruchomości miasta Warszawy w celu ich precyzyjnego opodatkowania.

W połowie stulecia Fontana jest już cenionym i rozchwytywanym architektem: autorem projektów Collegium Nobilium pijarów w Warszawie, białostockiego drewnianego kościoła w Surażu (później kościół św. Rocha). Zostaje zatrudniony do przebudowy słynnego białostockiego pałacu Branickich, którego  bryłę, westybul i rokokowe wnętrza ostatecznie ukształtował, a w 1754 roku także klatkę schodową z rzeźbami Jana Chryzostoma Redlera „Rotator” i dwoma atlantami. Z usług Fontany korzystają Lubomirscy, biskupi Załuscy i Eustachy Potocki przy przebudowie rokokowego pałacu w Radzyniu Podlaskim.

Szczyt sławy Fontany przypada na objęcie tronu przez Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764 roku. Wtedy to zostają mu nadane pełne przywileje szlacheckie i staje się pierwszym architektem króla, nadzorując najważniejsze prace artystyczne w Zamku Królewskim. Umiera w roku 1773 w Warszawie obdarzony przez króla tytułem pułkownika Wojsk Koronnych.


ZEB zaprasza: „Jestem swoją muzą” – o sztuce życia według Fridy Cahlo
ZEB zaprasza: „Jestem swoją muzą” – o sztuce życia według Fridy Cahlo
Nagroda Fundacji im. Kościelskich wręczona Aleksandrze Tarnowskiej za powieść Wniebogłos
Nagroda Fundacji im. Kościelskich wręczona Aleksandrze Tarnowskiej za powieść Wniebogłos