07.08.2023

Maszkaron, czyli detal na fasadzie

W Muzeum Warszawy, które gromadzi zbiory związane z historią naszej stolicy, znajduje się osobliwy detal architektoniczny z Pałacu Rzeczypospolitej. Jest nim maszkaron, który niegdyś umiejscowiony był w ramie okna drugiej kondygnacji u szczytu płaskiej kolumny zwanej pilastrem. Przedstawia on męską twarz z wąsami o nieco groźnym i hipnotyzującym wyrazie.

Maszkarony są motywem dekoracyjnym przedstawiającym wizerunki głów ludzkich, zwierzęcych lub postaci fantastycznych – często groteskowo zdeformowanych. Podobnie jak chimery i gargulce, w architekturze średniowiecznej pełniły prawdopodobnie funkcję apotropaiczną – miały odstraszać diabelskie moce, tak jak rzeźby drapieżnych zwierząt w starożytności. Polskie słowo „maszkaron” wywodzi się z francuskiego mascaron, a pośrednio z późnołacińskiego mascara, mascra, masca (maska).

Twórcą rzeźb na fasadzie Pałacu Rzeczypospolitej był wybitny gdański rzeźbiarz Andreas Schlüter. Jest on znany zwłaszcza z autorstwa dwudziestu dwóch masek przedstawiających z przerażającą wyrazistością konających wojowników, które w nienaruszonej postaci do dziś zdobią berliński Stary Arsenał. W Polsce Schlüter tworzył pod nadzorem architekta Tylmana z Gameren, który zaprojektował rozmieszczenie detali na fasadzie pałacu.

Maszkarony powstały w roku 1694 i zostały wykonane z piaskowca. Prace te były jednym z etapów rekonstrukcji pałacu po pożarze w 1692 roku. Rzeźba przechowywana w Muzeum Warszawy jest oryginalnym detalem architektonicznym ocalałym po bombardowaniu Pałacu Rzeczypospolitej w sierpniu 1944 roku. Dlatego dobrze jest wiedzieć, że maszkarony, które dziś możemy podziwiać na fasadzie Pałacu Krasińskich, są tylko ich rekonstrukcją.


ZEB zaprasza: Skąd się biorą kryminały?
ZEB zaprasza: Skąd się biorą kryminały?
Słowa pierwsze. Wydarzenie dla bibliotekarzy i edukatorów
Słowa pierwsze. Wydarzenie dla bibliotekarzy i edukatorów