07.08.2023

Maszkaron, czyli detal na fasadzie

W Muzeum Warszawy, które gromadzi zbiory związane z historią naszej stolicy, znajduje się osobliwy detal architektoniczny z Pałacu Rzeczypospolitej. Jest nim maszkaron, który niegdyś umiejscowiony był w ramie okna drugiej kondygnacji u szczytu płaskiej kolumny zwanej pilastrem. Przedstawia on męską twarz z wąsami o nieco groźnym i hipnotyzującym wyrazie.

Maszkarony są motywem dekoracyjnym przedstawiającym wizerunki głów ludzkich, zwierzęcych lub postaci fantastycznych – często groteskowo zdeformowanych. Podobnie jak chimery i gargulce, w architekturze średniowiecznej pełniły prawdopodobnie funkcję apotropaiczną – miały odstraszać diabelskie moce, tak jak rzeźby drapieżnych zwierząt w starożytności. Polskie słowo „maszkaron” wywodzi się z francuskiego mascaron, a pośrednio z późnołacińskiego mascara, mascra, masca (maska).

Twórcą rzeźb na fasadzie Pałacu Rzeczypospolitej był wybitny gdański rzeźbiarz Andreas Schlüter. Jest on znany zwłaszcza z autorstwa dwudziestu dwóch masek przedstawiających z przerażającą wyrazistością konających wojowników, które w nienaruszonej postaci do dziś zdobią berliński Stary Arsenał. W Polsce Schlüter tworzył pod nadzorem architekta Tylmana z Gameren, który zaprojektował rozmieszczenie detali na fasadzie pałacu.

Maszkarony powstały w roku 1694 i zostały wykonane z piaskowca. Prace te były jednym z etapów rekonstrukcji pałacu po pożarze w 1692 roku. Rzeźba przechowywana w Muzeum Warszawy jest oryginalnym detalem architektonicznym ocalałym po bombardowaniu Pałacu Rzeczypospolitej w sierpniu 1944 roku. Dlatego dobrze jest wiedzieć, że maszkarony, które dziś możemy podziwiać na fasadzie Pałacu Krasińskich, są tylko ich rekonstrukcją.


10–11 lutego Pałac Rzeczypospolitej zamknięty
10–11 lutego Pałac Rzeczypospolitej zamknięty
Polecamy katalog wystawy stałej w Pałacu Rzeczypospolitej
Polecamy katalog wystawy stałej w Pałacu Rzeczypospolitej
Nagroda Property Design dla Pałacu Rzeczypospolitej
Nagroda Property Design dla Pałacu Rzeczypospolitej