16.10.2023

Historia zawarta w płaskorzeźbach

Pałac Rzeczypospolitej, zwany także Pałacem Krasińskich, wybudowano pod koniec XVII wieku w stylu barokowym. Na dwóch głównych fasadach, od strony dziedzińca i ogrodu, znajdują się ozdobione płaskorzeźbami naczółki przedstawiające antyczne historie – co wynikało z przekonania fundatora pałacu, Jana Dobrogosta Krasińskiego, o jego pochodzeniu od antycznych przodków.

Krasińscy, jak przystało na ród szlachecki, szczycili się herbem Ślepowron z krukiem w godle. Już w XVI wieku, zgodnie z powszechną wśród ówczesnej szlachty ideologią sarmatyzmu, uznali się za potomków rzymskiego rodu Waleriuszów, z których kilku używało miana Corvinus, czyli Kruk: W polu czerwonym na pniu naturalnym, ociętym, ułożonym w pas, o dwóch sękach u góry i dwóch u dołu stoi kruk czarny w lewo z pierścieniem złotym, diamentem ku dołowi w dziobie. W klejnocie trzy pióra strusie (z księgi herbowej rodów polskich). Geneza tego przydomka związana jest z kampanią Rzymian w Galii w 349 roku p.n.e., kiedy to Marek Waleriusz odniósł błyskotliwe zwycięstwo w bitwie z barbarzyńcami. Legenda głosi, że zawdzięczał je krukowi, który usiadł na hełmie Rzymianina i atakował Galów szponami i dziobem. Triumf ów przyniósł sławę i najwyższe godności Markowi Waleriuszowi, który zyskał przydomek Corvus, używany potem także przez jego potomków.

Historię domniemanych protoplastów rodu Krasińskich możemy podziwiać na frontowym ryzalicie budynku z trójkątnym tympanonem. Twórca płaskorzeźby, gdański artysta Andreas Schlüter, uwiecznił te postacie po jego prawej stronie. Z kolei płaskorzeźba na dziedzińcu rezydencji przedstawia budowle starożytnego Rzymu. W centrum widoczny jest końcowy moment pojedynku Marka Waleriusza i kruka z wodzem Galów. Dostrzec tam można jeszcze inne postacie: konsula, żołnierza, senatorów, niewolników, a także starożytnych bogów wojny – Palladę i Marsa.

Główną postacią na elewacji ogrodowej jest siedzący w rydwanie Marek Waleriusz z uniesioną ręką – symbolem rzymskiego wojskowego pozdrowienia. Widoczna jest również Klio, czyli muza historii, notująca nazwy zwycięstw i imię triumfatora na tarczy. Szczyt przyczółku zdobi postać wojownika przedstawiająca cnotę męstwa. Na bokach znajdują się jeszcze dwie takie personifikacje: cnoty honos, czyli zaszczytu, sławy i aequitas, czyli sprawiedliwości i równości wobec prawa.


Pan Herbert – podróżnik. Grudniowe oprowadzania kuratorskie
Pan Herbert – podróżnik. Grudniowe oprowadzania kuratorskie
W czwartek 21 listopada Pałac Rzeczypospolitej czynny do 18:00
W czwartek 21 listopada Pałac Rzeczypospolitej czynny do 18:00
Spotkanie wokół książki „Rycerz Jan, królewna Kasia i smok”
Spotkanie wokół książki „Rycerz Jan, królewna Kasia i smok”